Subtsasta ietjat vásádusájs

Persovdnadieđut ja gáhkožat

Ovddasvástádus persovdnadieđuin
Duohtavuođakommišuvdna sámi álbmoga váras (Ku 2021:02) lea persovdnadiehtoovddasvástádus persovdnadieđuid gieđahallamis ja ovddasvástádus nu ahte persovdnadieđut gieđahallojuvvojit gustovaš lágaid jelgii.
Persovdnadieđut lea visot lágan diehtu mii njuolga dahje eahpenjuolga sáhttá čadnot ealli olbmui. Gieđahallan persovdnadieđuin oaivvilda visot maid sáhttá dahkat persovdnadieđuiguin.

Lágalaš vuođut persovdnadieđuid gieđahallamis
Jus galgá gieđahallat persovdnadieđuid de ferte gávdnot doarjja gustovaš diehtosuddjenmuddemis, nu gohččoduvvon riektelaš vuođđu. Kommišuvnna bealis de dakkár vuođđu lea erenoamážit jus gieđahallan persovdnadieđuin lea dárbbašlaš jus galgá sáhttit čađahit barggu álbmotberoštumiin. Visot bargguid maid riikabeaivi dahje ráđđehus lea addán bargogohččumin stáhtalaš eiseválddiide, ja dain kommišuvdna, lea ráđđehusa oaivila jelgii álbmoga beroštupmi. Dalle go kommišuvdna gieđahallá hearkkes persovdnadieđuid de gieđahallan dahkko doarjagiin dan riektelaš vuođuin dehálaš álbmotberoštupmi. Persovdnadieđuid sáhttá maid gieđahallot jus lea miehtan.

Ná persovdnadieđut gieđahallojuvvojit kommišuvnnas

Dieđiheapmi doaluide
Go kommišuvdna lea lágideaddji doalus mii gieđahallat persovdnadieđuid vai mii sáhttit hálddahit vejolaš dieđiheami doaluide. Riektelaš vuođđu gieđahallamii lea álbmoga beroštupmi.

Gulahallan ovttaskasaiguin
Go válddát oktavuođa kommišuvnnain, ovdamearkka dihte telefovnna, reivve dahje e-boastta bokte, mii gieđahallat daid dieđuid maid don guođát vai sáhttit addit dutnje dan veahki man jearuhat. Riektelaš vuođđu gieđahallamii lea álbmoga beroštupmi. Jus guođát hearkkes persovdnadieđuid de gieđahallan dahkko doarjagiin dan riektelaš vuođuin dehálaš álbmotberoštupmi.

Čoaggin persovnnalaš muitalusain
Jus galgá sáhttit ollašuhttit bargogohččuma de kommišuvdna čoaggá persovnnalaš muitalusaid ovttaskasain. Persovdnadieđut mat gieđahallojuvvojit sáhttet leat namat, muhto maid namaheames muitalusain dieđut sáhttet čadnot ovtta fysalaš olbmui ja dáinna gártat persovdnadiehtun. Dát dieđut leat lundui hearkkit danne go gusket etnalaš vuolgga. Riektelaš vuođđu gieđahallamii lea dehálaš álbmotberoštupmi.

Ovttasráđđi
Kommišuvdna ráđđehallá organisašuvnnaiguin ja refereansaolbmuiguin. Dása mii dárbbahit nama, oktavuođadieđuid, ja maid iežá dieđuid mat leat addojuvvon ovttasráđi oktavuođas. Gieđahallan dieđuin huksehuvvo riektelaš vuođu vuođul álbmoga beroštupmi.

Diŋgojupmi ođasreivves ja preassadieđáhusain
Kommišuvdna gieđahallá persovdnadieđuid dieđiheami oktavuođas diŋgojumis ođasreivves ja preassadieđáhusas. Gieđahallan dahkko nu ahte mii galgat sáhttit hálddahit diŋgojumiid ja sáddet dieđuid. Riektelaš vuođđu lea miehtan. Go diŋgojupmi lea loahpahuvvon de persovdnadieđut sihkkojuvvojit.

Man guhká mii vurkejit du persovdnadieđuid?
Kommišuvdna lea eiseváldi ja gustovaš lága jelgii vuolggasadji lea ahte eiseváldi galgá vurket almmolaš áššebáhpiriid. Persovdnadieđut mat eai leat mielde almmolaš áššebáhpiriin vurkejuvvo dušše nu guhká go leat dárbbašlaččat daidda áigumušaide masa gieđahallojuvvojedje. Dan maŋŋil sihkkojuvvojit.

Gii sáhttá oaidnit du persovdnadieđuid?
Kommišuvdna lea stáhtalaš eiseváldi. Diehtu mii sáddejuvvo minsiidda šaddá almmolaš áššebáhpirat ja sáhttet addot olggos almmolašprinsihpa jelgii. Persovnnalaš muitalusat gullojit sekretessii. Dat mearkkaša ahte dieđuid ii oačču addit geasage kommišuvnna olggobealde. Go kommišuvdna lea loahpahan iežaset barggu ja materiála lea gieđahallon vurkemii de ožžo guođđit olggos dieđuid jus dárbbahuvvojit dutkan- dahje statistihkaáigumušaide. Lea maid vejolaš guođđit olggus dieđuid mat eai nama, dahje iežá identitehtamearkka dahje sullasaš dili bokte njuolga čujut ovtta ovttaskas olbmui.

Du vuoigatvuođat
Kommišuvnnas lea ovddasvástádus gieđahallat du persovdnadieđut gustovaš lágaid jelgii.
Kommišuvdna boahtá jus don gáibidat dahje jus iežat fuobmájit divvut dahje lasihit persovdnadieđuid mat leat boastut, váilevaččat dahje dájuheaddji.
Lea gitta das makkár lágalaš vuođđu gieđahallamis lea jus dus lea riekti šluhttemis du persovdnadieđuid. Dat máksá ahte dus lea riekti gáibidit ahte du persovdnadieđut váldojuvvojit eret jus eat šat dárbbaš daid áigumušaide masa čogge daid. Jus lea dárbu persovdnadieđuide vai kommišuvdna galgá sáhttit dievasmahttit iežaset bargogohččuma dahje go boahtá ovdan almmolaš áššebáhpiris de kommišuvnnas ii leat vejolašvuohta sihkkut dieđuid.
Dus lea riekti buktit vejolaš váidalemiid mat gusket gieđahallamii du persovdnadieđuin Integritetsskyddsmyndighetenii.

Gáibádus oažžut registardieđu
Dus lea riekti oažžut dieđu makkár persovdnadieđuid du birra kommišuvdna gieđahallá. Váldde oktavuođa minguin čálalaččat (reivve dahje e-boastta) ja dieđit maid du nama, persovdnanummara, boastačujuhusa, telefonnummara ja e-boasttačujuhusa (mii geavahuvvo kommišuvnna gulahallamiin) Diehtu sáddejuvvo du álbmotčujuhussii.

Gáhkožiid birra
Neahttabáiki geavaha gáhkožiid. Visot geat mannet neahttasadjái mii geavaha gáhkožiid ferte lága jelgii oažžut dieđu ahte webbasadji geavaha gáhkožiid, masa geavahuvvot ja got vállje eret daid.
Gáhkožat leat smávva teakstafiillat mat vurkejuvvojit dan reaiddus gos surfet, ovdamearkka dihte dihtoris dahje mobiilatelefovnnas. Dán ruovttosiidu geavaha dušše dárbbašlaš gáhkožiid nu neahttabáiki galgá doaibmat. Neahttasiidu lea huksehuvvon neahttareaiddus WordPressas. Mii eat čohkke makkárge persovdnadieđuid eatge du dihtora IP-nummara. Daid dieđuid maid mii vurkejit eai goassege geavahuvvo gávppálaš áigumušain eaige juhkkojuvvo olggobeale osolaččaide.
Jus don it hálit dohkkehit gáhkožiid du neahttalohkki sáhttá muddejuvvot nu ahte don iešalddis gieldit vurkema gáhkožiin dahje dieđihuvvot juohke gearddi go neahttabáiki gáibida beassat vurke gáhkoža. Neahttalohkki bokte ovddibut vurkejuvvon gáhkožat sáhtte sihkkojuvvot. Geahča neahttalohkki veahkkesiiddus eanet dieđuide: Don sáhtát maid váikko goas sihkkut gáhkožiid iešalddis du garradiskkas.
Jus válljet gieldit gáhkožiid de muhtin doaimmat ain sáhtte geavahuvvot, muhto doaimmalašvuohta muhtin neahttasiidduin sáhttá ráddjeduvvot, omd. du persovnnalaš válljemiin.